پرداخت مهریه در قرآن

سوره نساء آیه 4

وآتوا النساء صدقاتهن نحله فان طبن لكم عن شيء منه نفسا فكلوه هنيئا مريئا.
و با رغبت به زنهای خود پرداخت کنید آنچه پیمان بسته اید و اگر زن شخصا برای شما مقداری از آن  عهد را گذشت کرد پس بخورید بدون دغدغه و گوارای وجودتان

وآتوا النساء صدقاتهن نحله... و پرداخت کنید به زنهای خود آنچه پیمان بسته اید با رغبت...

فرض را بر ایمان می گیریم و مهریه معقول که حداکثر معادل مازاد درآمد یک مرد در طول ده سال است در این شرایط مرد با زن پیمان می بندد تا این اندوخته مالی خود را به زن بدهد و پیوند زناشویی شروع شود. خداوند این پرداخت منصفانه را واجب کرده است و همانند نماز که واجب است یا ازدواج که واجب است، پرداخت مهریه هم طبق این آیه واجب شده است. 

«صُدَقَة» به معنی قول و قرار است یعنی همان تعهدی که در ابتدای زندگی مشترک مرد نسبت به زن می دهد. و «نساء» شامل کنیز یا یک همسر یا حداکثر چهار زن می شود. بر مرد واجب است به قول خود عمل کند اما اگر تعهد فراتر از توان مرد بود آنچه لازم هست محاسبه حد اکثر ده سال مازاد درآمد می باشد و آنچه با ارقام صد یا هزار سکه مرقوم می شود خارج از انصاف است و به قول پروردگار کریم : «ولا نكلف نفسا الا وسعها» و هيچ كس را جز به قدر توانش تكليف نمى‏ كنيم.

نمی شود نذر کرد که روزی هزار رکعت نماز خواند یعنی تعهدی که قادر به انجام نباشد!

قابل توجه پسر ها و دختر های مجرد و مومن! قول و قرار مهریه باید قابل اجرا باشد. اگر خانمی مهریه فرا توان مرد را معلوم کرد با اهداف غیر خدایی مانند برای فشار به مرد در شرائط مختلف..و .. این رفتار به دور از عدالت و مسیر معلوم شده خدایی است و آنچه از دید قرآن واجب است همان استطاعت مرد است. و مرد «مومن» هم اگر به دنبال خداوند است توجه کند دختر خانمی که مهریه فرا طاقت تعیین می کند از نظر ایمانی جای تامل دارد! و این رفتار غیر خدایی مانع از انجام واجب الهی می شود! 

این همانند تعهدی است که منجر به ترک نماز شود یا شکستن روزه و می دانیم که خواندن نماز یا روزه واجب است همانطور تعهدی که اجرایی نباشد هم باطل است! 

«نحله» یک مثال ساده: یک وقت نماز می خوانیم فقط برای رفع تکلیف و انجام واجب گاهی نماز می خوانیم با اشتیاق. پرداخت مهریه برای مرد مومن انجام یک فریضه است که خداوند می فرماید در زمان پرداخت با شوق و علاقه مهریه را پرداخت کن ( با رضا و رغبت)

ان طبن لکم عن شیء منه نفسا.. اگر باقی گذاشت برای شما چیزی از مهریه را شخصا...

«ان» پرداخت مهریه واجب است ولی اگر زن تصمیم به بخشش بگیرد این وظیفه از دوش مرد برداشته می شود .«طبن» البته بخششی که از روی رضایت باشد و خانم مایل به گذشت باشد و اگر گذشت از مهریه از روی اجبار یا فشار یا... باشد باعث نمی شود آنچه بر مرد واجب شده از او ساقط شود! (شرعا مرد بدهکار است)«لکم» زن ممکن است مهریه خود را به فرزند یا خانواده منتقل کند و بخششی هدف است که نسبت به همسر باشد و اگر زن مهریه خود را به دیگری واگذار کرد این وظیفه شوهر است که همچنان به تعهد خود عمل کند.«عن شیء منه» مهریه ممکن است مال یا ملک و هر چیزی باشد و مرد از شروع ازدواج شروع به پرداخت می کند و زن اگر در اثر بخشش مهریه نیازمند نشود (ممکن است مرد فوت کند یا طلاق بدهد) و زن هم بخشی از مهریه را دریافت کرده ولی نسبت به مابقی می خواهد گذشت کند ایرادی ندارد. این عبارت نشان می دهد شوهر به واجب عمل می کند و ممکن است چند سالی را به تعهد خود عمل کرده باشد ولی زن که خود را بی نیاز می بیند، مرد را از انجام فریضه الهی معاف می دارد. البته زن ممکن است همه مهریه خود را دریافت کرده است و حالا می خوداهد بخشی را که دریافت کرده است به همسر خود برگرداند که آیه بیشتر به این حالت نزدیک تر است.«نفسا» یعنی خود زن تصمیم به بخشش داشته باشه و پدر زن یا سایر اقوام نمی توانند این بدهی را تغییر دهند. در شروع زندگی سایرین در مورد مقدار مهریه تصمیم می گیرند ولی سخاوتمندی به عهده خود زن گذاشته شده است. مهم است بدانیم این ثروت به زن می رسد و روش برخی از مسلمانان که پدر عروس مهریه را می گیرد بدون انتقال به دخترش، با این کلام خداوند همراه نیست و بر خلاف تقوا می باشد. رسم غیر دینی و غیر اسلامی مهریه در جامعه با هدف فشار و زور ورزی زن و مرد نسبت به همدیگر اجرا می شود. مردهای بسیاری به زن می گویند تا مهرت را نبخشی با تو زندگی نمی کنم یا طلاق نمی دهم یعنی مهریه عامل فشار هست. این آیه می گوید بخشش مهریه با رضایت قلبی قبول است!برای زن هم مهم است بداند مهریه همانند تامین اجتماعی برای پشتیبانی او در نظر گرفته شده است و گذشت از مقداری باشد که به آینده او آسیبی نرساند.پروردگار اشاره کرده است به (شيء) که بهتر است تعهد مرد نسبت به زن از اشیاع باشد تا سکه و پول نقد. اگر در توان مرد هست که خانه ای را برای همسرش به عنوان مهریه در نظر بگیرد بهتر است تا معلوم کردن پول و سکه. (ماشین، زمین، مغازه و....)

جالب است بدانیم خداوند نگفته است مهریه بلکه به تعهدی اشاره کرده که نشان دهنده صداقت مرد است. مرد برای اثبات دوست داشتن و درستکاری خود به زن متعهد می شود هدیه ای بزرگ را عطا کند همانطور که در سطح پایین تر پسر به دختر خانم کادو های کوچکی می دهد تا توجه دختر را به خودش جلب کند. این عبارت: «صدقاتهن» تعهد به روراستی در عشق معنی می دهد که زن با توجه به رضایت و درک این دوستی از جانب مرد اقدام به احسان می کند و زن هم برای نشان دادن محبت خود به مرد زندگی اش اقدام به بذل می کند. و همچنین هر زن و شوهری با همدیگر دوست باشند و با رو راستی با یکدیگر زندگی کنند همه این مفاهیم در همین کلمه مختصر گفته شده بود.

فکلوه هنییا مرییا.. پس بخورید بدون دغدغه و گوارای وجودتان .

در نتیجه بخشش زن نسبت به شوهر حالا به مرد گفته می شود که بخور! 

هر آنچه ما از آن استفاده می کنیم، جذب وجودمان می شود. نگاه کردن به فیلم یا گوش کردن به موسقی و خانه و ماشین و.. همگی به درون ما کشیده می شود. منافعی که درون ما را پرورش می دهد گاه با پاکی همراه است یا آلودگی ممکن است داشته باشد. بعد از خوردن خوراک سالم احساس نشاط به انسان دست می دهد و اگر غذای مانده و فاسد وارد بدن شود به دل درد و یا بیمارستان ختم می شود. آقایی که همسرش را فریب می دهد یا به اجبار مهریه را بالا می کشد از دید این آیه همانند خوردن غذای مسموم است که عواقب بدی را در پی خواهد داشت. و اگر زن گذشت کند اموال گوارا هست و مرد را دچار پریشان حالی نمی کند.

«هَنِیئًا» به نوشیدنی یا خوراکی گوارا گفته می شود. فرض کنید سر سفره غذا یا رستوران هستید و خوراکی را به شما تعارف می کنند که بسیار مورد علاقه شما هست و از خوردن آن لذت می برید و بعد از خوردن هم دل درد یا سردی یا گرمی یا.. وجود ندارد یک احساس آرامش.

«مَّرِیئًا» یعنی غذای سبک و آنچه که راحت از گلو پایی رود. (راحت الحلقوم) را ایرانی ها معمولا شنیدن و کنایه از آسان بودن در بلعیدن هست. این دو عبارت دست مایه بسیاری از دعاها شده است چه در سر سفره یا برای ازدواج یا خرید ملک و...

«« خدایا به ما روزی بی دغدغه و گوارای وجودمان عطا فرما....»»

مهم است بدانیم از دید پروردگار در این آیه مرد شروع کرده به پرداخت مهریه و یا همه آن را ادا کرده است و سپس زن نسبت به بخشش باقی مانده یا برگرداندن بخشی از مهریه اقدام می کند. باباطاهر در یک دوبیتی گفته:

چه خوش بی‌مهربانی هر دو سر بی

که یکسر مهربانی دردسر بی

یعنی یک ارتباط دوطرفه و متعادل که خداوند در آیه این توازن را برقرار کرده است. هم مرد و هم زن هر دو نسبت به یکدیگر گذشت دارند.

در حال تکمیل